সাৰাংশ: ‘প্ৰশস্তি’ কবিতাটোত কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্যৰ বৰ্ণনাৰ মাজেৰে পৰম সুন্দৰ সৃষ্টিকৰ্তাৰ আৰাধনা কৰিছে। কবিতাটোত পুৱাৰ প্ৰাকৃতিক দৃশ্যৰ বৰ্ণনা দাঙি ধৰা হৈছে। চৌদিশে ফুলি থকা নানাৰঙী ফুলে, চৰাই-চিৰিকটিৰ মধুৰ গানেৰে সমগ্ৰ পৰিৱেশটো দেৱতাৰ এক মহা অভিযান চলি থকাৰ দৰে লাগিছে। কবিয়ে এই প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যৰ মাজত লুকাই থকা সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমাক উপলব্ধি কৰিছে। তেওঁ মানৱ জাতিক ‘অমৃতৰ পুত্ৰ’ বুলি সম্বোধন কৰি মায়া-মোহ ত্যাগ কৰি সেই পৰম সুন্দৰৰ ৰূপ ধ্যান কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে। কবিতাটোত প্ৰকৃতিৰ মাজত ঈশ্বৰৰ উপস্থিতিৰ এক আধ্যাত্মিক সুৰ ফুটি উঠিছে।

Summary: In the poem ‘Prashasti’, the poet worships the ultimate beautiful creator through the description of nature’s beauty. The poem describes the natural scenery of the morning. The entire environment, with its colourful blooming flowers and the sweet songs of birds, feels like a great expedition of the gods. The poet realizes the glory of the creator hidden in this natural beauty. He addresses the human race as the ‘son of the immortal’ and urges them to renounce worldly attachments and meditate on the form of that supreme beauty. A spiritual tone of God’s presence in nature is reflected in the poem.

---

ভাব-বিষয়ক

১। অতি চমু উত্তৰ দিয়া :

(ক) ৰঘুনাথ চৌধাৰীক কি কবি বুলি জনা যায়?

উত্তৰ: ৰঘুনাথ চৌধাৰীক ‘বিহগী কবি’ বুলি জনা যায়।

(খ) ৰঘুনাথ চৌধাৰীৰ কবিতা-পুথি দুখনমানৰ নাম লিখা।

উত্তৰ: ৰঘুনাথ চৌধাৰীৰ কবিতা-পুথি দুখন হ’ল ‘সাদৰী’ (১৯১০) আৰু ‘কেতেকী’ (১৯১৮)।

(গ) প্ৰকৃতিক কোনে সাদৰি আনিলে বুলি কবিয়ে কৈছে?

উত্তৰ: প্ৰকৃতিক ‘নৱ কিশলয়দল’ অৰ্থাৎ গছ-গছনিৰ নতুন পাতৰ দৰে চামৰ ধৰাসকলে সাদৰি আনিছে বুলি কবিয়ে কৈছে।

(ঘ) মন্দিৰৰ উপেক্ষিত কি ফুলে প্ৰেম পৰিমল যাচে বুলি কবিয়ে কৈছে?

উত্তৰ: মন্দিৰৰ উপেক্ষিত ৰবাব ফুলে প্ৰেম পৰিমল যাচে বুলি কবিয়ে কৈছে।

(ঙ) জল, স্থল আৰু ক’ত দেৱতাৰ মহা অভিযান চলিছে?

উত্তৰ: জল, স্থল আৰু অন্তৰীক্ষত দেৱতাৰ মহা অভিযান চলিছে।

(চ) মহামহিমৰ গান কিহেৰে গায় বুলি কবিয়ে কৈছে?

উত্তৰ: মোহন বাঁহীৰূপী কূজন (কূজনেৰে) অনাহত ছন্দেৰে মহামহিমৰ গান গায় বুলি কবিয়ে কৈছে।

২। কবিতাটোত কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ কি কি বস্তু আঁকিছে লিখা।

উত্তৰ: ‘প্ৰশস্তি’ কবিতাটোত কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ বহুতো উপাদানৰ ছবি আঁকিছে। তেওঁ পুৱাৰ স্নিগ্ধ ৰূপ বৰ্ণনা কৰিছে। উষাৰ ৰঙা আভাৰে পৃথিৱীখন ৰঙীন হৈ পৰিছে। গছ-লতিকাৰ নতুন পাতবোৰে (কিশলয়) প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্যক অধিক মনোমহা কৰি তুলিছে। চৌদিশে ফুলা নানাৰঙী ফুলবোৰে এক সুন্দৰ পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰিছে। আনকি মন্দিৰৰ দৰে পৱিত্ৰ স্থানত উপেক্ষিত হৈ থকা ৰবাব ফুলেও নিজৰ প্ৰেম-পৰিমল যাচিছে। গছৰ ডালত চৰাই-চিৰিকটিয়ে মতা মধুৰ মাতে চৌদিশ মুখৰিত কৰি তুলিছে। জল, স্থল আৰু অন্তৰীক্ষ সকলোতে যেন এক দেৱতাৰ মহা অভিযান চলিছে। এইদৰে কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ বিভিন্ন উপাদানৰ সমাহাৰেৰে এক সুন্দৰ ছবি অংকন কৰিছে।

৩। কবিতাটোত কবিয়ে কিয় আৰু কাৰ প্ৰশস্তি কৰিছে?

উত্তৰ: কবিতাটোত কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ মাজত বিৰাজমান সেই পৰম সুন্দৰ সৃষ্টিকৰ্তাৰ প্ৰশস্তি কৰিছে। কাৰণ প্ৰকৃতিৰ প্ৰতিটো উপাদানতে কবিয়ে সেই সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমা উপলব্ধি কৰিছে। পুৱাৰ ৰঙা বেলিৰ আভা, গছৰ নতুন পাত, ফুলৰ সুগন্ধ, চৰাইৰ মধুৰ সংগীত— এই সকলোবোৰৰ মাজেৰে কবিয়ে সেই পৰমেশ্বৰৰেই লীলা দেখিবলৈ পাইছে। তেওঁৰ মতে প্ৰকৃতিৰ এই সৌন্দৰ্যই হ’ল ঈশ্বৰৰ মহিমাৰ প্ৰকাশ। সেয়েহে কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্যৰ জৰিয়তে সেই পৰম সুন্দৰ সৃষ্টিকৰ্তাজনৰেই প্ৰশস্তি বা গুণানুকীৰ্তন কৰিছে।

৪। কবিতাটোত প্ৰকৃতিৰ সুধাৰ মাজত কিদৰে সুন্দৰৰ সাধনা লুকাই আছে বিৱৰি লিখা।

উত্তৰ: ‘প্ৰশস্তি’ কবিতাটোত কবিয়ে দেখুৱাইছে যে প্ৰকৃতিৰ প্ৰতিটো উপাদানৰ মাজতে সেই পৰম সুন্দৰ সৃষ্টিকৰ্তাৰ অস্তিত্ব বিৰাজমান। প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্যৰূপী সুধা পান কৰি মানুহে সেই সুন্দৰৰ সাধনা কৰিব পাৰে।

কবিয়ে কৈছে যে পুৱাৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ অতি মনোমোহা। উষাৰ ৰক্তিম আভাই যেতিয়া ধৰা ৰঙীন কৰি তোলে, গছৰ নতুন কুঁহিপাতে যেতিয়া প্ৰকৃতিৰ শোভা বঢ়ায়, মন্দিৰত অৱহেলিত হৈ থকা ৰবাব ফুলেও যেতিয়া প্ৰেমৰ সুগন্ধি বিলায়, চৰাই-চিৰিকটিৰ গানে যেতিয়া দেৱতাৰ বন্দনা কৰে— সেই সকলোবোৰৰ মাজতে সেই পৰম সুন্দৰজনৰ অস্তিত্ব লুকাই থাকে। এই প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যৰ মাজতেই মানুহে ঈশ্বৰক বিচাৰি পাব পাৰে। মানুহে যদি নিজৰ মোহ-তন্দ্ৰা ত্যাগ কৰি প্ৰকৃতিৰ এই ৰূপত ধ্যান দিয়ে, তেন্তে তেওঁলোকে সেই সুন্দৰৰ সাধনা কৰি মুক্তিৰ পথ বিচাৰি পাব।

৫। ‘প্ৰশস্তি’ কবিতাটোৰ মূলভাৱ লিখা।

উত্তৰ: ‘বিহগী কবি’ ৰঘুনাথ চৌধাৰীৰ ‘প্ৰশস্তি’ এটি প্ৰকৃতিনিষ্ঠ আধ্যাত্মিক ভাবৰ কবিতা। কবিতাটোৰ মূলভাৱ হ’ল প্ৰকৃতিৰ মাজত ঈশ্বৰৰ অস্তিত্বক উপলব্ধি কৰা।

কবিয়ে পুৱাৰ মনোমোহা দৃশ্যৰ অৱতাৰণাৰে কবিতাটো আৰম্ভ কৰিছে। উষাৰ কিৰণে পৃথিৱীখন পোহৰাই তুলিছে। গছৰ ন ন কুঁহিপাতে প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য বঢ়াইছে। ফুলবোৰে চৌদিশে সুগন্ধি বিলাইছে। চৰাইৰ মিঠা গানেৰে জল, স্থল আৰু আকাশ মুখৰিত হৈ পৰিছে। কবিয়ে এই সকলোবোৰৰ মাজত দেৱতাৰ এক মহা অভিযানৰ উমান পাইছে। তেওঁৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ এই সৌন্দৰ্য্যই হ’ল সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমা।

কবিয়ে মানুহক ‘অমৃতৰ পুত্ৰ’ বুলি সম্বোধন কৰি আহ্বান জনাইছে যে তেওঁলোকে যেন এই জৰাজীৰ্ণ পৃথিৱীৰ মায়া-মোহ ত্যাগ কৰি সেই পৰম সুন্দৰৰ ৰূপত নিজকে বিলীন কৰে। এইদৰে কবিতাটোত প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্য বৰ্ণনাৰ লগতে এক গভীৰ আধ্যাত্মিক ভাৱ প্ৰকাশ পাইছে।

৬। ‘উঠা হে ক্ৰান্তিকামী ধ্যানী অমৃতৰ পুত্ৰ,
উঠা যত মুক্তি পথযাত্ৰী।’ — কবিয়ে কিয় এনেদৰে আহ্বান জনাইছে বুজাই লিখা।

উত্তৰ: কবিয়ে মানুহক ‘অমৃতৰ পুত্ৰ’ বুলি অভিহিত কৰিছে, কাৰণ মানুহৰ আত্মাক তেওঁ অমৰ বুলি ভাবে। কিন্তু মানুহে এই জৰাজীৰ্ণ, ক্ষণস্থায়ী পৃথিৱীৰ মায়ামোহত বন্দী হৈ নিজৰ আচল স্বৰূপ পাহৰি থাকে। সেইবাবে কবিয়ে মানুহক জাগি উঠিবলৈ আহ্বান জনাইছে।

কবিয়ে কৈছে যে পুৱাৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশত সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমা বিৰাজমান। চৌদিশে যেন দেৱতাৰ এক মহা অভিযান চলিছে। কবিয়ে মানৱ জাতিক এই সুযোগ গ্ৰহণ কৰি মুক্তিৰ পথত আগবাঢ়ি যাবলৈ কৈছে। যিসকল ধ্যানী আৰু মুক্তিৰ পথৰ যাত্ৰী, তেওঁলোকক কবিয়ে এই জগতৰ মোহ-পাশৰ পৰা মুক্ত হৈ সেই পৰম সুন্দৰৰ ৰূপ ধ্যান কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে। তেওঁলোকৰ বাবে এই সময়খিনিয়েই হ’ল মুক্তিৰ পথত আগবাঢ়ি যোৱাৰ প্ৰকৃত সময়।

৭। ব্যাখ্যা কৰা:

(ক) উঠে তৰু শিৰে শিৰে বন বিহঙ্গৰ
ছন্দোভৰা সুমধুৰ তান,
জল স্থল অন্তৰীক্ষ সকলোতে যেন
দেৱতাৰ মহা অভিযান।

উত্তৰ: উক্ত কবিতাফাঁকি আমাৰ পাঠ্যপুথি ‘অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা (নতুন)’ৰ অন্তৰ্গত বিহগী কবি ৰঘুনাথ চৌধাৰীদেৱৰ ‘প্ৰশস্তি’ নামৰ কবিতাটিৰ পৰা তুলি অনা হৈছে।

কবিতাফাঁকিৰ জৰিয়তে কবিয়ে পুৱা প্ৰকৃতিৰ মাজত দেৱতাৰ অভিযানৰ এক চিত্ৰকল্প দাঙি ধৰিছে।

কবিৰ মতে, পুৱাৰ আগমনৰ লগে লগে গোটেই প্ৰকৃতি জগত সাৰ পাই উঠে। গছৰ ডালে ডালে থকা চৰাই-চিৰিকটিবোৰেও সাৰ পাই মধুৰ গীত গাবলৈ আৰম্ভ কৰে। সেই গীতৰ সুমধুৰ তানে জল, স্থল আৰু আকাশ— সকলোতে এক পৱিত্ৰ পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰে। সেই সময়ত এনে লাগে যেন সকলোতে দেৱতাসকলৰ এক মহা অভিযান চলিছে। প্ৰকৃতিৰ প্ৰতিটো উপাদান এই অভিযানৰ অংশীদাৰ হৈ পৰিছে।

(খ) কৰি দীৰ্ণ জৰাজীৰ্ণ পুঞ্জীভূত ক্লেদ
শেষ হ’ল মহা কালৰাত্ৰি,
উঠা হে ক্ৰান্তিকামী ধ্যানী অমৃতৰ পুত্ৰ
উঠা যত মুক্তি পথযাত্ৰী।

উত্তৰ: উক্ত কবিতাফাঁকি আমাৰ পাঠ্যপুথি ‘অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা (নতুন)’ৰ অন্তৰ্গত বিহগী কবি ৰঘুনাথ চৌধাৰীদেৱৰ ‘প্ৰশস্তি’ নামৰ কবিতাটিৰ পৰা তুলি অনা হৈছে।

কবিতাফাঁকিৰ জৰিয়তে কবিয়ে মানৱ সমাজক জাগ্ৰত হৈ মুক্তিৰ পথত অগ্ৰসৰ হ’বলৈ আহ্বান জনাইছে।

কবিয়ে পুৱাৰ আগমনক এক নতুন আশাৰ প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰিছে। তেওঁৰ মতে, ‘মহা কালৰাত্ৰি’ অৰ্থাৎ অজ্ঞানতা আৰু মোহৰূপী অন্ধকাৰ আঁতৰি গৈছে আৰু পুৱাৰ পোহৰৰ দৰে জ্ঞানৰ পোহৰ চৌদিশে বিয়পি পৰিছে। সেয়ে কবিয়ে মানৱ জাতিক ‘অমৃতৰ পুত্ৰ’ (কাৰণ মানুহৰ আত্মা অমৰ) বুলি সম্বোধন কৰি এই অজ্ঞানতাৰূপী অন্ধকাৰৰ পৰা সাৰ পাই মুক্তিৰ পথত যাত্ৰা কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে। তেওঁৰ মতে, যিসকল ধ্যানী আৰু মুক্তিৰ পথৰ যাত্ৰী, তেওঁলোকৰ বাবে এয়াই উপযুক্ত সময়।

(গ) মোহন কীচক বেণু অনাহত ছন্দে
গায় মহামহিমৰ গান,
মোহ তন্দ্ৰালস তেজি উঠা ভক্তবৃন্দ!
সুন্দৰৰ কৰা ৰূপধ্যান।

উত্তৰ: উক্ত কবিতাফাঁকি আমাৰ পাঠ্যপুথি ‘অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা (নতুন)’ৰ অন্তৰ্গত বিহগী কবি ৰঘুনাথ চৌধাৰীদেৱৰ ‘প্ৰশস্তি’ নামৰ কবিতাটিৰ পৰা তুলি অনা হৈছে।

কবিতাফাঁকিৰ জৰিয়তে কবিয়ে মানুহক মোহ-মায়া ত্যাগ কৰি সেই পৰম সুন্দৰৰ ৰূপ ধ্যান কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে।

কবিয়ে প্ৰকৃতিৰ মাজত পৰম সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমা দেখিবলৈ পাইছে। বতাহত কঁপি থকা কীচক বাঁহৰ শব্দক তেওঁ সেই পৰমেশ্বৰৰ মহামহিমৰ গান বুলি কৈছে। কবিয়ে ভাবে যে প্ৰকৃতিৰ প্ৰতিটো উপাদানতে সেই সৃষ্টিকৰ্তাৰ মহিমা বিৰাজমান। সেয়েহে তেওঁ ভক্তবৃন্দক তেওঁলোকৰ মোহ আৰু এলেহুৱা ভাব ত্যাগ কৰি জাগি উঠিবলৈ কৈছে। তেওঁলোকক প্ৰকৃতিৰ মাজত বিৰাজমান সেই পৰম সুন্দৰৰ ৰূপ ধ্যান কৰি নিজকে তেওঁৰ চৰণত অৰ্পণ কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে।

---

ভাষা-বিষয়ক

১। অৰ্থ লিখা :

শব্দ	অৰ্থ
কিশলয়	কুঁহিপাত, গছৰ নতুন পাত
চিত্তহাৰী	মন-প্ৰাণ হৰি নিয়া, মন মুহি নিয়া
অন্তৰীক্ষ	আকাশ, যাক পৃথিৱী আৰু স্বৰ্গৰ মাজত দেখা যায়
তন্দ্ৰালস	টোপনিৰ ভাবত অৱশ, এলেহুৱা

২। বাক্য ৰচনা কৰা :

দশোদিশ: পূজাৰ সময়ত শংখৰ ধ্বনিয়ে দশোদিশ মুখৰিত কৰি তুলিছিল।

উপেক্ষিত: গাঁৱৰ বহুতো প্ৰতিভাৱান ল’ৰা-ছোৱালী উপযুক্ত সা-সুবিধাৰ অভাৱত উপেক্ষিত হৈ ৰয়।

জৰাজীৰ্ণ: জৰাজীৰ্ণ পঁজাটোত বাস কৰা মানুহঘৰৰ অৱস্থা দেখি মোৰ দুখ লাগিল।

অমৃত: সাধুসকলে বিশ্বাস কৰে যে ভগৱানৰ নামেই অমৃত।

মোহ: সংসাৰৰ মোহ-মায়া ত্যাগ কৰা সহজ নহয়।

৩। সমাৰ্থক শব্দ লিখা :

শব্দ	সমাৰ্থক শব্দ
তৰু	গছ, বৃক্ষ, উদ্ভিদ
মুক্তি	মোক্ষ, পৰিত্ৰাণ, নিষ্কৃতি
সুমধুৰ	সুমিষ্ট, মিঠা, মধুৰ
অভিযান	যাত্ৰা, অভিযান
ধ্যানী	চিন্তাশীল, যোগী, তপস্বী